Energia tylko ze słońca. Pompy ciepła i fotowoltaika. Magazyny energii i sztuczna inteligencja do ich obsługi. Pierwszy tego typu projekt w Polsce.
A mowa o inwestycjach Spółdzielni Mieszkaniowej w Bielsku Podlaskim. Nowatorski pomysł podgrzewania wody w blokach spółdzielni za pomocą pomp ciepła i paneli fotowoltaicznych zaczął „pracować” 1 lipca 2024 r. Pisaliśmy o tym rok temu, zachęcam do przypomnienia lub zapoznania się z tematem w artykule: „Słońce na etacie”.
Jak się sprawdza inwestycja i co nowego w tym temacie – opowiada Cezary Szerszenowicz, wiceprezes Spółdzielni Mieszkaniowej w Bielsku Podlaskim:
– Jesteśmy pierwszym podmiotem w Polsce, który zrealizował projekt podgrzewania wody za pomocą pomp ciepła i paneli fotowoltaicznych. W ten sposób w 22 budynkach wielorodzinnych naszej spółdzielni stworzyliśmy samowystarczalne, odnawialne źródła energii. Obecnie, po roku użytkowania, okazało się, że inwestycja sprawdziła się w 100%. Układ jest prawie bezkosztowy, dopłacamy drobne kwoty, ok. 20 zł miesięcznie na mieszkanie. Ale… znaleźliśmy sposób, aby i tego uniknąć.
Skoro projekt jest trafiony, kolejne bloki są do niego włączane. Trwają prace na kolejnych, docelowo 57 budynkach. To ponad dwa razy więcej niż w pierwszym etapie, a wydatki są trzy razy wyższe. Do końca lipca br. w 19 budynkach uruchomiono instalacje podgrzewania ciepłej wody użytkowej z pomp ciepła zasilanych z instalacji fotowoltaicznej. Gdzie jest nowość?
– Żeby dopiąć układ na zupełne zero, we wszystkich budynkach, które będą podlegały modernizacji instalacji ciepłej wody użytkowej, zainstalujemy magazyny energii, a do ich obsługi „zaprzęgamy” sztuczną inteligencję – mówi prezes. – Znowu jesteśmy pierwszym projektem tego typu w Polsce. Dzięki magazynom i odpowiedniemu oprogramowaniu będziemy mogli nie tylko wykorzystywać energię na własne potrzeby, ale i na niej zarabiać. Staliśmy się dużym udziałowcem na rynku obrotu energii, wręcz elementem stabilizującym sieć. Z tego tytułu też można „wygrać” duże pieniądze, w przypadku naszej spółdzielni jest to półtora do dwóch milionów złotych rocznie dodatkowego dochodu. Trzeba koniecznie dodać, że warunkiem koniecznym zarabiania na energii jest przejście na taryfę dynamiczną. Od sierpnia ubiegłego roku taryfy dynamiczne stały się rzeczywistością. Do tej pory mieliśmy rozliczenie bilingowe, teraz możemy rozliczać się zakładami energetycznymi (z siecią) w tzw. taryfach dynamicznych. W tym przypadku operatorzy nie dyktują ceny, a ceny ustalane są na towarowej giełdzie energii. Co to daje? Energia mierzona jest co godzinę. I tym się zajmuje właśnie sztuczna inteligencja. Co godzinę ma zmierzyć ilość energii, którą wyprodukowaliśmy, którą zużyliśmy i którą wysłaliśmy do sieci. Człowiek mógłby się tym „pobawić” – załóżmy – na jednym budynku. Natomiast – tak, jak u nas – przy 98 budynkach tego zrobić się nie da i do tego jest nam potrzebna sztuczna inteligencja. Weszliśmy we współpracę z nowym kontrahentem Ekopark S.A., który zapewnia nam całościowe wykonawstwo: magazynowanie i oprogramowanie, urządzenia i robociznę.
Trochę wyjaśnień. Skoro mamy instalacje fotowoltaiczne o odpowiedniej mocy generacyjnej, możemy energię „pakować” do magazynu w dzień i wykorzystywać w nocy. Energia w środku dnia jest produkowana ze słońca, czyli mamy ją za darmo. Wszyscy ją mają i nadmiar przeciąża sieć. Słyszeliśmy o blackout`ach. Nadprodukcja prowadzi do wyłączeń systemu. I tu z pomocą przychodzą magazyny, które odbierają tę energię w dzień i zwracają w nocy, kiedy jest najbardziej potrzebna. Jest to element stabilizacji sieci, może nawet ważniejszy niż produkcja energii z oze. Jeżeli ktoś wyprodukuje czystą energię ze słońca i chce wypchnąć ją do sieci, a sieć „stoi”, to nic z tej energii.
– Jeżeli ja ją przyjmę do magazynu, to mało tego, że ja wyprodukowałem swoją energię ze słońca, to jeszcze wezmę ją od znajomych. Przez to ograniczam wykorzystanie paliw kopalnych – kontynuuje prezes. – W związku z tym specjalnie dla nas wykonawca firma Ekopark S.A., sprowadza magazyny energii elektrycznej. Jeżeli do tego dodamy układ taryf dynamicznych, to magazyny mogą też wysyłać energię do sieci, a – co najciekawsze – mogą również „ciągnąć” energię z sieci. Bo na przykład: w godzinach między jedenastą, a czternastą prąd na giełdzie energii kosztuje zero złotych, a wieczorem między dziewiętnastą, a dwudziestą pierwszą już 2 zł/kWh. Nawet nie mając słońca, wystarczy mi naładować magazyn z sieci w czasie, gdy energia jest za zero złotych i wysłać go z powrotem, kiedy kosztuje 2 zł – i to są czyste pieniądze. Korzystamy w tym momencie z instytucji tzw. prosumenta lokatorskiego. Budynki wielorodzinne mają tę przewagę, że pieniądze, które zarobią obracając energią w depozycie mogą odzyskać w 100%, podczas gdy inne podmioty tylko w 20%. Mało tego. Takie działania, to stabilizacja sieci tzw. system DSR i FRR i z tego tytułu będziemy mieli dodatkowe profity.
Jesteśmy pierwsi w Polsce, którzy przecierają szlaki w tych tematach. Spodziewam się, że za chwilę „pójdzie” to lawinowo. Zwłaszcza, że można na te zadania dostać zwrot 50% nakładów w formie grantu oze z Banku Gospodarstwa Krajowego. Zachęciliśmy już kilkanaście innych podmiotów, m.in. białostockie spółdzielnie mieszkaniowe. Wciąż ktoś nas odwiedza, pyta, jesteśmy zapraszani na konferencje i spotkania w całej Polsce.
Co dalej? Na 57 budynkach budujemy instalacje do podgrzewania wody użytkowej, dzięki którym podgrzanie wody będzie nas kosztowało zero złotych. Montujemy magazyny energii. Fizycznie ustawione one będą obok jednostek zewnętrznych pomp ciepła. Pozwala na to ich szczelność, wodoodporność na poziomie IP 66. Na tym temat się nie kończy, nie zatrzymujemy się i idziemy dalej. Mamy 14 starszych budynków, w których nie ma ciepłej wody z sieci. Z sieci ciepłowniczej te budynki są zasilane na potrzeby c.o. Rozpoczynamy realizację układów zasilających c.o opartych na pompach ciepła typu VRF zasilanych z instalacji fotowoltaicznej i magazynów energii przy znaczącym udziale AI.
I jeszcze jedna ciekawostka. Chcemy w tym roku zacząć, a w przyszłym zakończyć kompleksową termomodernizację jednego budynku, który nie jest jeszcze docieplony. Wykorzystamy to, aby jego szczyty zapełnić pionowymi panelami fotowoltaicznymi. W ten sposób zwiększymy generację mocy. Szczyty docieplimy w formie fasady wentylowanej, której ostatnią warstwę będą stanowiły -właśnie – pionowe panele.
Poprzednia inwestycja kosztowała spółdzielnię ponad 10 mln zł. Obecna następująco: pompy ciepła to wydatek rzędu 38 mln zł, magazyny – 31 mln zł i 15 mln zł będzie kosztowało instalacja zasilania c.o. Na magazyny dostaniemy częściowo grant (na 19 budynków), więc dofinansowanie całościowo to 32 mln zł.
Nie ulega wątpliwości, że pod względem innowacyjności i tak szerokiej skali prac jest to pierwsze w Polsce takie zamierzenie.
Innowacją jest także montaż na układach ciepłej wody użytkowej lamp UV do ciągłego zwalczania bakterii m.in. Legionelli.
Co na to mieszkańcy? Mówią nie za wiele i to jest najlepszy znak (uśmiech). Na jednym osiedlu zrobiliśmy, ludzie miedzy sobą porozmawiali i na następnym mówią: nie ma się czego bać, co obiecali, to zrobili, temperaturę mamy o 2°C wyższą niż daje MPEC. Nasze działania poparło 85% mieszkańców podczas walnego zgromadzenia. A sceptycy, jak wszędzie, zawsze się znajdą.
W naszych działaniach i pomysłach przyświeca myśl, że to jest ekologicznie czysta energia, że nie wpływamy na zmiany klimatyczne. Marzymy, żeby zrobić jeszcze w ten sposób centralne ogrzewanie i wtedy będziemy mieli 100% energii z oze, żadna energia nie będzie pochodziła z jakiejkolwiek kopaliny. Chodzi mi też po głowie pomysł, żeby lampy na terenie spółdzielni zasilać ekologicznie wykorzystując nieduże, kolumnowe wiatraki, po 400 W, które ustawia się na latarniach. Oświetlenie ledowe, panel fotowoltaiczny, mikro magazyny, żeby ładować magazyn i wiatraczek na czubie. Coś takiego mi się marzy, ale po kolei…
Barbara Klem
Zdjęcia: archiwum SM Bielsk Podlaski
