Strażak nie taki straszak – cz. IV

Oddzielenie, a wydzielenie przeciwpożarowe. To temat, który kończy cykl artykułów, które przybliżają Czytelnikom stanowisko Państwowej Straży Pożarnej w procesie odbioru inwestycji budowlanych.

Przegrody o klasie odporności ogniowej (REI) mają za zadanie ograniczyć rozprzestrzenianie się ognia na inne części budynku zabezpieczając strefę pożarową lub pomieszczenie wydzielone przeciwpożarowo. Pomieszczenia wydzielone przeciwpożarowo to pomieszczenia zamknięte, które ze względu na przepisy są wydzielone. Są one szczególnie ważne ze względu na duże prawdopodobieństwo powstania pożaru. Takimi pomieszczeniami są np.: kotłownie gazowe, olejowe, na paliwo stałe, rozdzielnie elektryczne. Strefę pożarową stanowi budynek albo jego część oddzielona od innych budynków lub innych części budynku elementami oddzielenia przeciwpożarowego, o których mowa w § 232 ust. 4, bądź też pasami wolnego terenu o szerokości nie mniejszej niż dopuszczalne odległości od innych budynków, określone w § 271 ust. 1-7. 2. Częścią budynku, o której mowa w powyżej, jest także jego kondygnacja, jeżeli klatki schodowe i szyby dźwigowe w tym budynku spełniają co najmniej wymagania określone w § 256 ust. 2 dla klatek schodowych. Powierzchnia strefy pożarowej jest obliczana jako powierzchnia wewnętrzna budynku lub jego części, przy czym wlicza się do niej także powierzchnię antresoli. [1]. Podziału dokonuje się z uwagi na dopuszczalne wielkości stref pożarowych wynikających z przepisów oraz sposób użytkowania. Gdy w budynku znajdują się nie powiązane funkcjonalnie pomieszczenia np. magazyn oraz część biurowa wtedy każde z nich powinno stanowić oddzielną strefę pożarową. Zgodnie z przepisami, techniczno-budowlanymi pomieszczeniami, które powinny stanowić oddzielną strefę pożarową są przeciwpożarowe zbiorniki wody lub innych środków gaśniczych, pompy wodne instalacji przeciwpożarowych, maszynownie wentylacji do celów przeciwpożarowych oraz rozdzielnie elektryczne zasilające, niezbędne podczas pożaru, instalacje i urządzenia. Podział obiektu na strefy pożarowe zmniejsza w znacznym stopniu skutki pożaru, jak i pomaga w kontrolowaniu jego rozwoju. Podsumowując, różnica między „pomieszczeniem wydzielonym przeciwpożarowo”, a „oddzielną strefą pożarową” polega na skali zastosowania. Pomieszczenie wydzielone przeciwpożarowo odnosi się do mniejszej jednostki wewnątrz budynku, podczas gdy oddzielna strefa pożarowa dotyczy większych, całkowicie niezależnych jednostek przeciwpożarowych. Oba te rozwiązania są używane w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony przed rozprzestrzenianiem się ognia w przypadku pożaru. REI to oznaczenie odnoszące się do klasyfikacji oraz testowania materiałów i konstrukcji pod kątem ich zachowania się w warunkach pożaru. Certyfikowanie i klasyfikacja materiałów według tych oznaczeń jest istotna dla bezpieczeństwa budynków, ponieważ pozwala na ocenę, jak długo dane materiały mogą wytrzymać w przypadku pożaru, zanim utracą swoje właściwości izolacyjne, wytrzymałość na ogień czy nieprzepuszczalność dymu i gazów palnych. W różnych krajach stosuje się różne systemy klasyfikacji, ale najpopularniejsze oznaczenia opierają się na trzech podstawowych parametrach odporności ogniowej:

Warto zaznaczyć, że klasy odporności ogniowej mogą być określane nie tylko dla pojedynczych materiałów, ale również dla całych systemów. W celu uzyskania odpowiedniej ochrony przeciwpożarowej ważne jest, aby stosować materiały i konstrukcje, które spełniają odpowiednie wymagania dotyczące odporności ogniowej.

Klasa odporności pożarowej, a klasa odporności ogniowej. Często mylone są sformułowania odnoszące się do różnych elementów. Klasa odporności pożarowej odnosi się do całego budynku i jest uzależniona od jego przeznaczenia (kategorii zagrożenia ludzi, gęstość obciążenia ogniowego), wysokości oraz zastosowanych urządzeń przeciwpożarowych (łagodzących wymaganą klasę) – §212 Rozporządzenia [1]. W zależności od klasy odporności pożarowej budynku określa się klasę odporności ogniowej poszczególnych elementów konstrukcyjnych – §216 Rozporządzenia [1].

Należy zaznaczyć, że odporność ogniowa ściany zewnętrznej dotyczy pasa między kondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem. Wszystkie elementy budynku powinny być nierozprzestrzeniające ognia, z nieznacznymi wyjątkami określonymi w przepisach.

Ściany oddzielenia przeciwpożarowego zwane także ścianami przeciwogniowymi lub ścianami ogniowymi, to specjalnie zaprojektowane i wykonane ściany w budynku, które mają na celu zapobieżenie rozprzestrzenianiu się ognia na inne części budynku w przypadku pożaru. Są to kluczowe elementy ochrony przeciwpożarowej, które pomagają ograniczyć straty materialne i zwiększają bezpieczeństwo osób przebywających wewnątrz. Ściany ogniowe stosuje się na połączeniu stref pożarowych, a ich wymagana klasa odporności ogniowej zależy od klasyfikacji obiektu. Ściany oddzielenia przeciwpożarowego należy wykonywać w certyfikowanych systemach oraz zapewniać podstawowe wymagania tj.:

• własny fundament dla ściany oddzielenia przeciwpożarowego, a w przypadku stawiania ściany oddzielenia na stropie należy zwrócić uwagę na odporność ogniową stropu z uwagi na nośność – nie może być ona mniejsza od klasy stropu,
• wyprowadzenie ściany min. 30 cm ponad połać dachu w przypadku, gdy dach nad obiema strefami jest rozprzestrzeniający ogień lub zastosowanie pasa przeciwpożarowego na dachu o szerokości min 1 m w klasie EI60 z materiału niepalnego. W przypadku, gdy oba dachy wykonane są z materiałów nierozprzestrzeniających ognia B_roof(t1) nie jest wymagane wynoszenie ściany ponad połać dachu, ani wykonywanie pasa przeciwpożarowego na połaci dachu,
• wyprowadzenie ściany min. 30 cm poza lico elewacji lub wykonanie pasa o szerokości min. 2 m w klasie EI60 z materiału niepalnego,

Ważne! Wszystkie otwory (np. okna, drzwi) zlokalizowane w pasach, o których mowa powyżej, należy wykonać w klasie odpowiadającej EI60. Okna powinny być nieotwieralne, natomiast drzwi powinny zostać wyposażone w urządzenia samozamykające.

• wyprowadzić ścianę oddzielenia przeciwpożarowego 30 cm ponad górną powierzchnię świetlika lub kalpy dymowej, jeżeli zlokalizowane zostały one w odległości mniejszej niż 5 m. Nie dotyczy to sytuacji, jeżeli świetlik został wykonany w klasie E30,
• łączna powierzchnia otworów w ścianie oddzielenia przeciwpożarowego nie powinna przekraczać: 25% powierzchni ściany, 15% powierzchni ściany w przypadku zamknięć np. drzwi oraz 10% powierzchni ściany w przypadku przeszkleń, klasa odporności ogniowej drzwi i okien w ścianie oddzielenia przeciwpożarowego powinna odpowiadać min. połowie klasy odporności ogniowej ściany.

Przepusty instalacyjne w elementach oddzielenia przeciwpożarowego zgodnie §234 Rozporządzenia [1] powinny mieć klasę odporności ogniowej (EI) wymaganą dla tych elementów. Dopuszcza się nieinstalowanie ww. przepustów dla pojedynczych rur instalacji wodnych, kanalizacyjnych i ogrzewczych wprowadzanych przez ściany i stropy do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.

Przepusty instalacyjne o średnicy większej niż 0,04 m w ścianach i stropach pomieszczenia zamkniętego (wydzielonego przeciwpożarowo), dla których wymagana klasa odporności ogniowej jest nie niższa niż EI 60 lub REI 60, a niebędących elementami oddzielenia przeciwpożarowego, powinny mieć klasę odporności ogniowej (EI) ścian i stropów tego pomieszczenia.

Przejścia instalacji przez zewnętrzne ściany budynku, znajdujące się poniżej poziomu terenu, powinny być zabezpieczone przed możliwością przenikania gazu do wnętrza budynku. Cytując informację dostępną na stronie Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej „…w sprawie wyjaśnień stosowania wymagań dotyczących tzw. „pomieszczeń zamkniętych” zawartych w § 234 ust. 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) uprzejmie informuję, że w naszym rozumieniu w pojęciu „pomieszczenia zamknięte” mieszczą się wszelkie przestrzenie w budynku, co do których istnieje obowiązek ich zamknięcia (wydzielenia) ścianami i stropami o określonej odporności ogniowej, ale nie stanowiącymi elementów oddzielenia przeciwpożarowego w rozumieniu § 232 ust. 4.

W związku z powyższym przepusty instalacyjne o średnicy większej niż 0,04 m klasy odporności ogniowej EI60 powinny być stosowane w ścianach i stropach niebędących elementami oddzielenia przeciwpożarowego następujących pomieszczeń:

• kotłowni, składów paliwa stałego, żużlowni, magazynów oleju opałowego wymienionych w § 220,
• piwnic budynków z wyjątkiem budynków ZL IV niskich (N) i średniowysokich (SW) wymienionych w § 250 ust.1,
• maszynowni wentylacyjnych i klimatyzacyjnych w budynkach mieszkalnych średniowysokich (SW) i wyższych oraz w innych budynkach o wysokości powyżej dwóch kondygnacji nadziemnych wymienionych w § 268 ust. 1 pkt 5,
• przedsionków przeciwpożarowych wymienionych w § 232 ust. 3,
• obudowy (ściany i stropy) klatek schodowych lub pochylni w budynkach o klasie odporności pożarowej C, B, A wymienione w § 259 ust.1,
• mieszkań i samodzielnych pomieszczeń mieszkalnych w strefach pożarowych/budynkach kwalifikowanych do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV i ZL V wysokich (W) i wysokościowych (WW) wymienionych w § 217 ust. 2,
• holów i korytarzy stanowiących drogę komunikacji ogólnej będących drogami ewakuacyjnymi wiodącymi od wyjścia z klatki schodowej do wyjścia na zewnątrz budynku wymienione w § 256 ust. 5 i § 256 ust. 6.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego ww. pomieszczeń i części budynków również przejścia instalacyjne przewodów wentylacyjnych przez ściany i stropy pomieszczeń zamkniętych powinny być zabezpieczone do klasy odporności ogniowej EI 60, a na przewodach wentylacyjnych powinny być zamontowane klapy przeciwpożarowe o klasie odporności ogniowej co najmniej EIS 60.” Pasy między kondygnacyjne to fragment ściany między dolną krawędzią górnego okna, a górną krawędzią dolnego okna znajdującego się na kondygnacji poniżej. Pasy powinny odpowiadać klasie odporności ogniowej ściany zewnętrznej oraz być wykonane jako nierozprzestrzeniające ognia. Powyższe wymagania mają zastosowanie w przypadku, gdy do ściany zewnętrznej dochodzi strop między kondygnacyjny. Ustawodawca przewidział kilka rozwiązań dotyczących wykonania pasów.

Poniżej przedstawiono sytuację dla budynku wielokondygnacyjnego nad strefą pożarową PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 1.000 MJ/m². Wysokość pasa między kondygnacyjnego powinna wynosić wówczas co najmniej 1,2 m.

Podsumowanie w pigułce:

st. str. mgr inż. Natalia Płomińska, młodszy technik w Wydziale kontrolno-rozpoznawczym KP PSP Ostrów Wielkopolski

Artykuł ukazał się w „Biuletynie Wielkopolskiej OIIB” nr 3/2024. Za możliwość przedruku dziękujemy Izbie, autorce i Mirosławowi Praszkowskiemu – redaktorowi naczelnemu Biuletynu.

Literatura: [1]. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z 7 czerwca 2019 r. (Dz. U. 2019 r., poz. 1.065). [2]. Wytyczne DAFA PPOZ 2.01 2020 Secured – Bezpieczeństwo pożarowe ścian i fasad.