Rozpoczynam cykl czterech artykułów, które przybliżą Czytelnikom stanowisko Państwowej Straży Pożarnej w procesie odbioru inwestycji budowlanych. Zachęcam Państwa do codziennej uważnej lektury.
Zgodnie z art. 56 Prawa budowlanego (Dz. U. z 2021 poz. 235 z późn. zm.) inwestor, na którego nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie oraz, zgodnie z właściwością wynikającą z przepisów szczegółowych, zobowiązany jest powiadomić organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Państwowej Straży Pożarnej o zakończeniu budowy obiektu budowlanego i zamiarze przystąpienia do użytkowania. Na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 5 i ust. 4 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2022 r., poz. 1969) funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej podejmują czynności kontrolno-rozpoznawcze, podczas których sprawdzane jest wykonanie obiektu zgodnie z projektem. Po zakończonych czynnościach, w trakcie których nie stwierdzono uchybień, Komendant Powiatowy/Miejski Państwowej Straży Pożarnej wydaje stanowisko, w którym „nie wnosi sprzeciwu ani uwag w sprawie uzyskania pozwolenia na użytkowanie przedmiotowego obiektu”. Wniesienie sprzeciwu przez Komendanta może wynikać z trzech czynników:
- stwierdzenia wykonania obiektu niezgodnie z projektem budowlanym, który spełnia wymagania przeciwpożarowe, a stwierdzone niezgodności mają istotny wpływ na poziom bezpieczeństwa pożarowego;
- obiekt wykonany jest zgodnie z projektem, który nie spełnia wymagań przepisów ochrony przeciwpożarowej, a nieprawidłowości w sposób istotny wpływają na poziom bezpieczeństwa pożarowego;
- braku możliwości przeprowadzenia czynności odbiorowych.
Wniesienie uwag przez Komendanta jest efektem stwierdzenia nieprawidłowości, które nie mają istotnego wpływu na stan bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie. Uwagi co do wykonanego obiektu Komendant może wnieść w formie zastrzeżenia, jeżeli obiekt został wykonany zgodnie z projektem, który nie spełnia wymagań ochrony przeciwpożarowej, a w jego ocenie stwierdzone nieprawidłowości nie mają istotnego wpływu na poziom bezpieczeństwa pożarowego. Wniesienie uwag lub zastrzeżeń nie jest równoznaczne ze sprzeciwem.
Do wniosku o zakończeniu budowy i zamiarze przystąpienia do użytkowania należy dołączyć kserokopię decyzji pozwolenia na budowę (wszystkie decyzje, jeżeli było wydanych kilka), oświadczenie kierownika budowy (według wzorów PINB tj. 2A lub 2B) o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym lub warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami, uprawnienia budowlane oraz przynależności do izby kierownika budowy.
Wniosek powinien zawierać następujące informacje:
- wysokość obiektu;
- liczbę kondygnacji naziemny oraz podziemnych;
- kategorię zagrożenia (ZL (I-V), PM, IN);
- gęstość obciążenia ogniowego;
- informację dotyczącą stref zagrożenia wybuchem;
- informację dotyczącą uzgodnienia z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych projektu budowlanego;
- informację dotyczącą wydania dla obiektu Postanowienia Komendanta Wojewódzkiego w zakresie odstępstwa od przepisów.
Po złożeniu wniosku Komendant Powiatowy/Miejski ma 14 dni od daty wpływu na zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie.
Lista obiektów zakwalifikowanych do obligatoryjnego odbioru przez funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej wynika z konieczności uzgodnienia ich z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. Aktualny wykaz wszystkich rzeczoznawców uprawnionych do wykonywania tych czynności znajduje się na stronie Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej. Obiekty istotne ze względu na konieczność zapewnienia ochrony przeciwpożarowej wymienione zostały w § 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie uzgodnienia projektu zagospodarowania działki lub terenu, projektu architektoniczno-budowlanego, projektu technicznego oraz projektu urządzenia przeciwpożarowego pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1722).
Najczęstszym problemem przy odbiorze strażaka jest brak uzgodnień projektów urządzeń przeciwpożarowych, dla których obowiązek uzgodnienia wynika z § 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz. 719). Urządzaniami przeciwpożarowymi są urządzenia stałe lub półstałe uruchamiane ręcznie lub automatycznie służące zapobieganiu powstawania pożaru, wykrywania, zwalczania lub ograniczenie jego skutków. Każdy projekt takiego urządzenia powinien zawierać miejsce lokalizacji, schemat blokowy oraz podstawowe parametry techniczne projektowanego urządzenia.
Podczas akcji ratowniczo-gaśniczych najważniejszym aspektem jest dojazd do obiektu oraz jego zaopatrzenie wodne do zewnętrznego gaszenia pożaru. Kierując się tym przy czynnościach odbiorowych sprawdzana jest ich prawidłowość zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz.U. z 2009 r. poz. 1030). Zapewnienie przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego do zewnętrznego gaszenia pożaru jest możliwe z sieci wodociągowej lub przeciwpożarowych zbiorników wodnych. Przy odbiorze wymagane jest okazanie dokumentów potwierdzających posiadanie wymaganej ilości wody do zewnętrznego gaszenia pożaru. W przypadku zapewnienia wymaganej ilości wody z hydrantów zewnętrznych zlokalizowanych na zewnętrznej sieci wodociągowej protokół badania sprawności należy uzyskać od właściciela sieci. Wymagana odległość pierwszego hydrantu to do 75 m od obiektu chronionego, a drugiego do 150 m od obiektu chronionego. Przy wymaganej ilości wody przekraczającej 20 dm3/s pomiar wydajności sieci wodociągowej powinno wykonać się przy jednoczesnym poborze z obu hydrantów służących zewnętrznemu zaopatrzeniu wodnemu dla danego obiektu. Należy zwrócić uwagę, że wydajność oraz ciśnienie sieci wodociągowej zależy od wielkości jednostki osadniczej oraz jej sprawności technicznej. W jednostkach osadniczych o ilości mieszkańców do 2.000 wymagana ilość wody do celów przeciwpożarowych wynosi 5 dm3/s. Dopuszczalne jest w tym wypadku wykonanie badania dwóch hydrantów jednocześnie o wydajności co najmniej 5 dm3/s każdy dla zapewnienia wymaganej ilości wody dla budynku na poziomie 10 dm3/s.
W przypadku, gdy sieć wodociągowa nie zapewnia wymaganej ilości wody do zewnętrznego gaszenia pożaru, zapewnienie uzupełniających źródeł wody jest możliwe:
- ze studni o wydajności nie mniejszej niż 10 dm3/s;
- z punktu czerpania wody przy zbiorniku naturalnym lub sztucznym, którego pojemność odpowiada brakującej ilości wody lub cieku wodnym, którego przepływ jest nie mniejszy niż 20 dm3/s;
- z przeciwpożarowego zbiornika wodnego spełniającego wymagania polskiej normy PN-B-02857:2017-04, minimalna pojemność zbiornika przeciwpożarowego wynosi 50 m3, zgodnie z rozporządzeniem na każdy brakujący 1 dm3/s przypada 10 m3 zapasu wody.
Przy wykonywaniu przeciwpożarowych zbiorników wodnych ważna jest lokalizacja samego zbiornika i punktu poboru wody oraz stanowisko czerpania wody. Zbiornik należy lokalizować w odległości nie większej niż 250 m. Do zbiornika należy zapewnić dojazd pożarowy o długości nie przekraczającej 350 m, mierzony od stanowiska czerpania wody do punktu przyjęcia jednostek ochrony przeciwpożarowej zlokalizowanego nie dalej niż 30 m od chronionego obiektu. Stanowisko czerpania wody powinno znajdować się w odległości 2 m od punktu poboru wody i nie bliżej niż 8 m od obiektu chronionego. Wymagana szerokość stanowiska czerpania wody wynosi 4 m, przy długości 12 m. Wszystkie wymienione elementy powinny być naniesione na projekt zagospodarowania terenu, który wymaga uzgodnienia z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych.
Nieodłącznym elementem, jaki powinien znaleźć się na uzgodnionym projekcie zagospodarowania terenu, jest droga pożarowa. Obiekty, dla których wymagane jest doprowadzenie drogi pożarowej wyszczególnione zostały w § 12 z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz.U. z 2009 r. poz. 1030). Często przy odbiorach zapomina się o zapewnieniu wymaganych parametrów drogi pożarowej.
Droga pożarowa powinna być oddalona o 5-15 m od obiektu budowlanych zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi (ZL) oraz o 5-25 m od pozostałych obiektów (PM, IN). W szerokości pasa między drogą, a obiektem nie powinny znajdować się stałe elementy zagospodarowania terenu lub drzewa i krzewy o wysokości przekraczającej 3 m. Droga pożarowa powinna być połączona z budynkiem dojściem o szerokości 1,5 m i długości nie przekraczającej 50 m. W przypadku budynku do trzech kondygnacji nadziemnych i wysokości do 12 m połączonego z drogą pożarową dojściem o szerokości 1,5 m i długości 30 m nie jest wymagane zachowanie odległości drogi pożarowej od budynku. Szerokość drogi pożarowej nie powinna być mniejsza niż 4 m, a jej minimalne nachylenie nie powinno przekraczać 5%. Parametry nośności drogi pożarowej powinny zapewniać możliwość przejazdu pojazdu pożarniczego o nacisku osi na nawierzchnię o sile 100 kN. Promień zewnętrzny łuku zlokalizowanego na drodze pożarowej nie może wynosić więcej niż 11 m. Droga pożarowa powinna zapewniać przejazd lub być zakończona placem manewrowym o wymiarach 20×20 m. Dopuszcza się wykonanie drogi pożarowej o długości do 15 m, z której wyjazd jest możliwy przez cofanie pojazdu.
Podczas czynności kontrolno-rozpoznawczych sprawdzana jest również sprawność urządzeń przeciwpożarowych znajdujących się w obiekcie. Wykonując oraz programując system sygnalizacji pożaru, oprócz projektu wykonawczego oraz technicznego, wymagane jest sporządzenie scenariusza pożarowego opracowanego przez rzeczoznawcę ds. zabezpieczeń pożarowych. Scenariusz pożarowy powinien zawierać matryce sterowań wszystkich urządzeń wpiętych w system sygnalizacji pożaru takich jak np.: wentylacja mechaniczna, automatyczne klapy odcinające, bramy i zamknięcia zapobiegające rozprzestrzenianiu się pożaru, drzwi służące ewakuacji, czy kontrola dostępu.
Urządzenia przeciwpożarowe powinny mieć odpowiednie świadectwa dopuszczenia oraz certyfikaty wydane przez CNBOP. Mowa tutaj m.in. o przewodach zasilających i sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, czujkach detekcji, akumulatorach zasilających, centralach pożarowych, modułach sterujących, zestawach hydroforowych, przeciwpożarowych wyłącznikach prądu itp.
***
Część druga cyklu będzie dotyczyła sposobów ewakuacji.
st. str. mgr inż. Natalia Płomińska, młodszy technik w Wydziale kontrolno-rozpoznawczym KP PSP Ostrów Wielkopolski
Artykuł ukazał się w „Biuletynie Wielkopolskiej OIIB” nr 4/2023. Za możliwość przedruku dziękujemy Izbie, autorce i Mirosławowi Praszkowskiemu – redaktorowi naczelnemu Biuletynu.