Bierzesz kamyczek do ręki, obracasz go i patrzysz jak wygląda. Przymierzasz, kładziesz. Młoteczkiem wbijasz, później deską. Czasochłonne. Cały dzień na kolanach. Wykonawców coraz mniej w tym zakresie. Kilkanaście razy szybciej wykonuje się nawierzchnie asfaltowe. Ale wizualnie… Odbudowane brukowane ulice w Tykocinie są piękne i nadają miastu specyficznego klimatu.
W 2021 r. Tykocin został uznany za Pomnik Historii – czwarty w województwie podlaskim. Doceniono, zachowany niemal bez zmian, dawny układ przestrzenny oraz zabytki sakralne i zabudowę mieszkalną dokumentującą dziedzictwo chrześcijańskich i żydowskich środowisk wyznaniowych. Szczególną ochroną objęto część Tykocina ograniczoną od północy rzeką Narew, a od południa ulicami: Zagumienną, Choroszczańską, terenem dawnego klasztoru Bernardynów, Kaczorowską i Holendry. Od wschodu z kolei – cmentarzem rzymskokatolickim, a od zachodu – żydowskim. Zabytkowy układ urbanistyczny i charakter miasteczka niemal wprost wskazują na elementy infrastruktury, które muszą zostać zachowane i których zmiana mogłaby powodować znaczące zaburzenie zachowanej estetyki miejsca. Takie też są zalecenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w zakresie przebudowy ulic. Dopuszczalne jest jedynie przełożenie bruku i wykonanie chodników i zjazdów granitowych.
Aktualnie zostały wykonane prawie w całości przebudowy dwóch ulic bezpośrednio odchodzących od Placu Czarnieckiego – Jordyka i Bernardyńskiej. Prace ruszyły 28 czerwca 2022 r., obecnie (początek września) są gotowe do przekazania inwestorowi.
– Przebudowa objęła ulice z chodnikami, kanalizacją i nowymi latarniami, powstał zielony miejski parking dla turystów z aż 119 miejscami – mówił Robert Sidorski, zastępca burmistrza Tykocina. – Chcemy dać turystom i mieszkańcom chwilę oddechu, aby tam przenieść większość ruchu. Będzie to miejsce bezpieczne na zaparkowanie samochodu, którym się dostajecie do Tykocina i spacerkiem można będzie wrócić do centrum.
Koszt inwestycji to ponad 9 mln zł, wkład gminy – zaledwie 7%. Większość pokrywa dofinansowanie z pierwszej edycji „Polskiego Ładu”. A o pracach inżynierskich przy układaniu nawierzchni, o której przez 21 lat wydawania biuletynu nigdy jeszcze nie pisaliśmy, opowiada Wojciech Kuryłowicz, kierownik budowy:
– Budowa była dość skomplikowana pod względem technologicznym: ogromna jest czasochłonność układania nawierzchni z bruku, a także trudna logistycznie. Konstrukcja drogi jest podobna jak przy standardowych nawierzchniach. To wykonanie koryta, stabilizacji i podbudowy z kruszywa łamanego, a sam bruk układany jest na podsypce cementowo-piaskowej. Kostka granitowa, którą mamy w zatokach autobusowych, jest układana na podbudowie z betonu – na sztywnej konstrukcji, natomiast ta na kruszywie łamanym jest częściowo podatna na pracę bruku. Problemem był wysoki poziom wód gruntowych. Trafiliśmy z robotami ziemnymi na jesień, to nas trochę zalewało (uśmiech). Odprowadzaliśmy wodę przekopami i pompą, uratowała nas też wykonywana na bieżąco stabilizacja, która wzmacniała podłoże i dzięki temu mogliśmy kłaść kolejne warstwy.
No i clou inwestycji – nawierzchnia. Jezdnia jest z kamieni polnych, tzw. otoczaków. Układanie bruku to praca ręczna, kamyczek po kamyczku. Pracowało kilka ekip, w szczytowym okresie 40 osób. Po ułożeniu kamieni nawierzchnia jest spoinowana mieszanką betonową, po której przez 28 dni nie może odbywać się ruch. Tu dołączają się kłopoty logistyczne i etapowanie budowy, bo ludzie muszą dojeżdżać do posesji i firm, a do tego mieliśmy wakacje, kiedy w Tykocinie jest dużo turystów.
– Wizualnie wygląda to bardzo ładnie – podsumowuje kierownik. – Jest to nasz bardzo miły udział w ratowaniu historii.
Zakres obowiązków wykonawcy obejmował przebudowę ulic z bruku (ok. 4 tys m²), chodników i zjazdów z kostki granitowej (ok. 3,5 tys m²), przebudowę oświetlenia, wykonanie kanału technologicznego na potrzeby przyszłych inwestycji, kanalizacji deszczowej i parkingu z kostek betonowych o powierzchni 4 tys. m².
– Parking powstał w miejscu starego stawu – dodaje Wojciech Kuryłowicz. – Musieliśmy go zasypać. Były głębokie wykopy i duża wymiana gruntu.
Warto dodać, że nadal w Tykocinie trwa przebudowa bruków. Od początku maja tego roku prowadzone są race na 500-metrowym odcinku drogi powiatowej – zabytkowej ul. 11 Listopada, która także bezpośrednio łączy się z Placem Czarnieckiego. Ten remont opiewa na 3,6 mln zł (2 mln zł to dofinansowanie z UE). Wykonawcą jest litewska firma Šiaulių Plentas. Drogowcy wykonają też kanalizację deszczową. Gmina na własny koszt przebuduje fragment kanalizacji sanitarnej. Prace są prowadzone pod nadzorem archeologicznym. Przy ul. 11 Listopada znajduje się 12 zabytków
wpisanych do wojewódzkiej ewidencji.
Inwestor: Gmina Tykocin
Projekt: Zakład Budownictwa Inżynieryjnego Karol Szymański, Tykocin
Wykonawca: Probet Frima Drogowa J.A Choćko, Białystok
Kierownik budowy: Wojciech Kuryłowicz
Kierownik robot: Piotr Jakubowski
Inspektor nadzoru: Piotr Dzierżanowski
Barbara Klem
zdjęcie: Barbara Klem, PROBET BIAŁYSTOK
Artykuł ukazał się w kwartalniku „Budownictwo i Architektura Podlasia” nr 3(82)/2023.
