Jubileusz 75-lecia istnienia FSNT NOT w Białymstoku jest okazją do podsumowania jej działalności i retrospektywnego spojrzenia na jej dokonania w minionych latach.
Formalnie jesteśmy Federacją Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych skupionych w Naczelnej Organizacji Technicznej. Stowarzyszenia Naukowo-Techniczne zrzeszone w NOT są samodzielne, samorządne i prowadzą działalność w oparciu o własne statuty. Skupiają w swoich szeregach członków indywidualnych – inżynierów i techników danej branży. Ich społeczny wkład w rozbudowę różnych działów gospodarki regionu budzi szacunek. Podstawową formą działalności jest praca społeczna na rzecz stowarzyszenia i federacji – dla dobra wspólnego.
Stowarzyszenia naukowo-techniczne odegrały też bardzo ważną rolę w tworzeniu i rozwijaniu szkolnictwa technicznego na Białostocczyźnie, jak również w podnoszeniu kwalifikacji kadry w formach pozaszkolnych. To członkowie stowarzyszeń byli i są inicjatorami i wykonawcami wdrażania postępu technicznego i promowania polskiej myśli technicznej. To inżynierowie i technicy są twórcami użytecznych na co dzień „pomników” techniki w postaci obiektów, nowych konstrukcji maszyn i urządzeń, nowoczesnych technologii, środków komunikacji i łączności.
Początki ruchu stowarzyszeniowego w rejonie płn.-wsch. Polski sięgają okresu międzywojennego, kiedy to w 1920 r. powstał Związek Geometrów Okręgu Białostockiego i Łomżyńskiego, przekształcony później w Związek Mierniczych Rzeczpospolitej Polskiej, a następnie Stowarzyszenie Geodetów Polskich.
Jednak dopiero po II wojnie światowej następuje konsolidacja organizacji inżynierskich w kraju i na Białostocczyźnie. Już rok po zakończeniu wojny, 1 czerwca 1946 r. zostaje powołane przy Elektrowni Miejskiej w Białymstoku koło Stowarzyszenia Elektryków Polskich, a Zarząd Oddziału SEP wybrano we wrześniu 1946 r. W kolejnych latach powstają w Białymstoku oddziały kolejnych stowarzyszeń: 6 lipca 1946 r. – Oddział Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych w Białymstoku, w 1947 r. – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Włókienniczego i pierwsze koła zakładowe Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji powstają. W 1949 r. powstaje Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa.
Tymczasem już w 1946 r. wśród członków stowarzyszeń rodziła się koncepcja większej konsolidacji międzybranżowej środowiska technicznego. Głównym inicjatorem w tym zakresie był Karol Białkowski, ówczesny dyrektor Elektrowni Miejskiej w Białymstoku, członek Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Dyskusje nad kształtem organizacyjnym NOT w Białymstoku prowadzone były na terenie Elektrowni, bądź w mieszkaniu Karola Białkowskiego. W sierpniu 1946 r. powołano Komitet Organizacyjny NOT. Efektem jego działań było pismo Zarządu Głównego NOT z 2. listopada 1946 r. upoważniające Komitet do zorganizowania Oddziału NOT w Białymstoku.
Pierwszy Ogólny Zjazd Inżynierów i Techników z terenu województwa białostockiego odbył się 9 listopada 1946 r., ale jednak dopiero po trzech latach, 25 czerwca 1949 r. został powołany Oddział Wojewódzki NOT w Białymstoku. Na czele jego władz stanął oczywiście Karol Białkowski jako przewodniczący Zarządu Oddziału NOT.
Głównym zadaniem Zarządu było kontynuowanie rozpoczętych w 1947 r. starań o utworzenie w Białymstoku pierwszej uczelni technicznej. Inicjatywa białostockiego NOT uzyskała pełne poparcie ówczesnych władz wojewódzkich. Ogromne zapotrzebowanie środowiska na kadrę techniczną i konsekwencja w działaniu sprawiły, że Ministerstwo Oświaty decyzją z 24 listopada 1949 r. wyraziło zgodę na uruchomienie od 1 grudnia 1949 r. Prywatnej Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej NOT w Białymstoku z wydziałami mechanicznym i elektrycznym. Pierwsza w historii Białegostoku uczelnia techniczna została zlokalizowana w budynku – zupełnie nieprzystosowanym do prac dydaktycznych – przy ul. Białej 1 (dzisiaj róg Białej i Zamenhofa). Pierwszym rektorem WSI został Karol Białkowski. W 1951 r. Prywatna Wieczorowa Szkoła Inżynierska została upaństwowiona, potem przekształcona w Wyższą Szkołę Inżynierską, z której w 1974 r. powstała obecna Politechnika Białostocka.
1 czerwca 1975 r. w wyniku podziału administracyjnego kraju, w naszym regionie zostały utworzone trzy nowe województwa: białostockie, łomżyńskie i suwalskie. Zarząd Oddziału NOT w Białymstoku zasięgiem działania nadal obejmował teren byłego województwa białostockiego. Tymczasem dwa lata później w 1977 r. w Łomży i Suwałkach powstały samodzielne Oddziały Wojewódzkie NOT. Jednocześnie zapoczątkowano współpracę międzywojewódzką w ramach makroregionu północno-wschodniego. Obejmował on województwa: białostockie, łomżyńskie, olsztyńskie, ostrołęckie i suwalskie.
31 grudnia 1993 r. uzyskaliśmy osobowość prawną, stając się jednostką niezależną finansowo. Źródłem finansowania działalności statutowej, utrzymania majątku trwałego i biura stał się zysk wypracowany z działalności gospodarczej.
W 1999 r. (50 lat po utworzeniu NOT w Białymstoku), w konsekwencji ponownej reformy administracyjnej kraju, zmieniającej podział administracyjny Polski, Rada zmieniła swoją dotychczasową nazwę: Rada Wojewódzka FSNT NOT w Białymstoku na obecnie funkcjonującą Rada FSNT NOT w Białymstoku.
W 2004 r. Rada wdrożyła System Zarządzania Jakością ISO oraz uzyskała akredytację do Krajowego Systemu Usług MŚP w zakresie usług doradczych i szkoleniowych. Następnie wpis został rozszerzony o usługi doradcze o charakterze proinnowacyjnym. Tym samym Rada stała się jedyną instytucją otoczenia biznesu w regionie, która uzyskała akredytację Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości na świadczenie usług o charakterze proinnowacyjnym.
W kwietniu 2005 r. Rada FSNT NOT w Białymstoku podpisała umowę partnerską z Centrum Innowacji NOT w Warszawie o utworzeniu Ośrodka Innowacji NOT w Białymstoku, który formalnie w strukturach Rady powstał w 2006 r.
I jeszcze kilka słów na temat obecnej siedziby NOT w Białymstoku. Pierwszą siedzibą Zarządu Oddziału NOT i Zarządów Oddziałów SNT od 1949 r. był wspomniany budynek przy ul. Białej 1. Tam też na początku mieściła się uczelnia techniczna WSI z biblioteką i czytelnią techniczną. W 1954 r. działało już w województwie białostockim dziesięć stowarzyszeń technicznych, zrzeszających ponad 2 tys. członków. Wszystkie prowadziły szeroką działalność na rzecz rozwoju postępu technicznego. Stworzenie bazy lokalowej do tej działalności stało się koniecznością warunkującą dalszy rozwój. W związku z tym, w czerwcu 1956 r. powołano społeczny komitet budowy Domu Technika. Dalsze przygotowania przebiegały niestety bardzo wolno, ze względu na brak środków finansowych. Zebrane w wyniku dobrowolnego opodatkowania się członków SNT fundusze były dalece niewystarczające do rozpoczęcia budowy.
Komitet budowy Domu Technika obok starań o lokalizację, opracowanie dokumentacji i wprowadzenie budowy do planu inwestycyjnego, rozpoczął poszukiwania źródeł sfinansowania we własnym zakresie. Środki te uzyskał ze Społecznego Funduszu Odbudowy Kraju i Stolicy. Projekt wybrany w drodze konkursu opracował zespół białostockiej firmy „Inwestprojekt”. Uzyskano doskonałą lokalizację w centrum miasta przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie 2.
Uroczyste wmurowanie aktu erekcyjnego odbyło się 13 października 1962 r. Był to ważny dzień dla środowiska technicznego Białostocczyzny
Oddany do użytku 30 września 1964 r. „Dom Technika” stał się ośrodkiem pracy twórczej i życia towarzyskiego środowiska technicznego Białostocczyzny. Starsi mieszkańcy pewnie pamiętają kultową restaurację „Techniczna”, która przez wiele lat funkcjonowała w tym budynku.
25 marca 1985 r. dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy wmurowanej w Domu Technika (hol na parterze), upamiętniającej zasługi Karola Białkowskiego.
Początek XXI w. przyniósł Radzie nowe wyzwanie, unowocześnienie i rozbudowę Domu Technika. Po trudnych i odważnych negocjacjach, na początku 2003 r. podpisana została umowa na jego rozbudowę i modernizację. W budynku, na powierzchni ok. 400 mkw. przewidziano lokalizację Banku Zachodniego (obecnie Santander Bank). Roboty wyburzeniowe rozpoczęły się w czerwcu 2003 r., a całą inwestycję zrealizowano w przeciągu pięciu miesięcy.
Istotną częścią działalności Rady są szeroko pojęte usługi doradcze o charakterze technicznym świadczone przez Zespół Usług Technicznych. obejmujące m.in.: doradztwo techniczne, projektowanie wielobranżowe, nadzory inwestorskie, ekspertyzy, audyty, certyfikaty energetyczne dla budynków. Świadczymy również komercyjne usługi pro-innowacyjne: patentowe, opinie o innowacyjności, opinie o nowej technologii. Jednym z podstawowych zadań Organizacji jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Tematyka szkoleń jest bardzo różnorodna, wynikająca z potrzeb klienta. Organizujemy również wiele szkoleń zamkniętych na zlecenie firm. Organizowane są też tematyczne seminaria i spotkania integracyjne. Źródłem przychodów jest też wynajem powierzchni biurowych oraz sal konferencyjno-wykładowych.
Paweł Mytnik, prezes Rady FSNT NOT w Białymstoku
Zdjęcia: archiwum Organizacji
