Pomyślne zdanie egzaminu to trzeci i zarazem ostatni warunek, niezbędny do uzyskania uprawnień budowlanych. Przypomnijmy jeszcze pozostałe: wymagane wykształcenie oraz praktyka zawodowa.
W świetle art. 12 ust. 3 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r. poz. 682 ze zm.) warunkiem uzyskania uprawnień budowlanych jest zdanie egzaminu ze znajomości procesu budowlanego oraz umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej. Egzamin składa się z części pisemnej, przeprowadzanej w formie testu oraz z części ustnej. W zależności od posiadanego wykształcenia i zakresu odbytej praktyki zawodowej egzamin jest przeprowadzany na uprawnienia budowlane do:
– projektowania w danej specjalności,
– kierowania robotami budowlanymi w danej specjalności,
– projektowania i kierowania robotami budowlanymi w danej specjalności.
Zgodnie z artykułem 12 ust. 4e Prawa budowlanego egzamin jest przeprowadzany co najmniej dwa razy w roku, w terminach ustalanych przez właściwą izbę samorządu zawodowego. W przypadku Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa wyznacza je organ – Krajowa Komisja Kwalifikacyjna PIIB. Część pisemna egzaminu zaczyna się we wszystkich okręgowych izbach w tym samym dniu i o tej samej godzinie. Generalnie, wiosenna sesja egzaminacyjna ma miejsce w maju, zaś sesja jesienna w listopadzie. Egzamin zdaje się przed zespołem egzaminacyjnym powoływanym przez przewodniczącego okręgowej komisji kwalifikacyjnej właściwej według miejsca zamieszkania zdającego. Zespół egzaminacyjny w liczbie trzech do pięciu osób powoływany jest z listy egzaminatorów. Jednymi z kryteriów powołania na tę listę jest posiadanie uprawnień budowlanych bez ograniczeń w danej specjalności oraz co najmniej dziesięcioletnia praktyka po ich nabyciu, wysokie kwalifikacje zawodowe oraz rekomendacja organu samorządu lub stowarzyszenia naukowo-technicznego.
Zawiadomienie o terminie egzaminu doręcza się osobie ubiegającej się o nadanie uprawnień budowlanych za pośrednictwem operatora pocztowego, o którym mowa w art. 3 pkt 12 ustawy z 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2023r. poz. 1640) przesyłką poleconą za potwierdzeniem odbioru albo na adres do doręczeń elektronicznych, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 2320), co najmniej miesiąc przed tym terminem.
Negatywny wynik części pisemnej egzaminu powoduje niedopuszczenie do części ustnej. Osoba, która uzyskała negatywny wynik egzaminu, może ponownie do niego przystąpić, nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy. Osoba, która uzyskała negatywny wynik części ustnej egzaminu, może ponownie przystąpić tylko do tej części. Pozytywny wynik części pisemnej egzaminu jest ważny przez okres trzech lat od dnia jego uzyskania. Do okresu ważności pozytywnego wyniku części pisemnej egzaminu, nie wlicza się okresu trwania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
Szczegółowe zasady przeprowadzania egzaminów na uprawnienia budowlane są unormowane w rozporządzeniu Ministra Inwestycji i Rozwoju z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. poz. 831) zaś program tych egzaminów zawiera Załącznik nr 16 do regulaminu postępowania kwalifikacyjnego w sprawie nadawania uprawnień budowlanych, przyjętego uchwałą KR PIIB nr 17/R/19 z 16 października 2019 r.
Egzamin pisemny (testowy)
Osoby ubiegające się o uprawnienia budowlane zdają egzamin pisemny w formie testu, który przygotowuje Krajowa Komisja Kwalifikacyjna.
Część pisemna egzaminu odbywa się we wszystkich okręgowych izbach w tym samym terminie, na podstawie tych samych zestawów pytań – testów, przystosowanych do rodzaju, zakresu i specjalności uprawnień budowlanych. Test składa się z 30 do 90 pytań w zależności od rodzaju uprawnień budowlanych, o którychnadanie ubiega się kandydat. Szczegółowy program egzaminów pisemnych zamieszczono w kolumnach 3, 4 i 5 w tabeli 4.Zagadnienia na egzaminie pisemnym dotyczą znajomości:
– ustawy oraz ustaw odpowiadających zakresowi specjalności uprawnień budowlanych, o których nadanie ubiega się kandydat, a także aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie – 70% pytań,
– warunków bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych – 20% pytań,
– postępowania administracyjnego – 10% pytań.
Czas trwania części pisemnej egzaminu wynika z pomnożenia liczby pytań przez 1,5 minuty i liczy się od wskazanego przez przewodniczącego okręgowej komisji kwalifikacyjnej lub jego zastępcę momentu przystąpienia do rozwiązywania testu. Wybór odpowiedzi polega na zakreśleniu na karcie odpowiedzi jednej z trzech propozycji odpowiedzi. Pozytywny wynik części pisemnej egzaminu następuje w przypadku udzielenia przez osobę ubiegającą się o nadanie uprawnień budowlanych prawidłowych odpowiedzi na co najmniej 75% pytań.
Egzamin ustny
Egzaminowani podczas egzaminu ustnego odpowiadają na pytania przygotowane przez okręgową komisję kwalifikacyjną w formie zestawu pytań. Okręgowa komisja kwalifikacyjna przygotowuje zestawy pytań odrębnie dla każdego rodzaju uprawnień budowlanych i każdej specjalności z obowiązującego zakresu przepisów regulujących proces budowlany. Szczegółowy program egzaminów ustnych zamieszczono w kolumnach 6, 7 i 8 w tabeli 4. Prawidłowość odpowiedzi członkowie zespołu egzaminacyjnego oceniają punktowo w skali od 0 do 5 punktów za każde pytanie.
Część ustna egzaminu polega na odpowiedzi na pytania z wylosowanego zestawu składającego się z 5 do 10 pytań dostosowanych do rodzaju, zakresu i specjalności uprawnień, o których nadanie ubiega się kandydat, w tym na pytania dotyczące:
– umiejętności praktycznego posługiwania się przepisami prawa,
– umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej,
oraz pytanie obejmujące część praktyczną polegającą na wykonaniu zadań projektowych albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy.
Członkowie zespołów egzaminacyjnych mogą zadawać pytania dodatkowe, których zakres wiąże się z pytaniami z wylosowanego zestawu. Czas trwania części ustnej egzaminu wynosi 60 minut, z czego nie więcej niż 25 minut przeznaczone jest na przygotowanie się kandydata do odpowiedzi. Podczas przygotowywania się do odpowiedzi dopuszczalne jest posługiwanie się tekstami aktów prawnych, Polskimi Normami, w tym Eurokodami – w postaci papierowej, posiadanymi przez kandydata lub udostępnionymi przez komisję egzaminacyjną, również w postaci papierowej lub na dysku.
Liczba pytań, czas trwania i minimum punktowe egzaminu różni się w zależności od rodzaju i zakresu uprawnień budowlanych, co przedstawiono w tabeli 4, wiersze od 1 do 4.
Nadawanie uprawnień budowlanych w innej specjalności lub w innym zakresie niż posiadane
Przy ubieganiu się o nadanie uprawnień budowlanych w innej specjalności lub w innym zakresie niż posiadane egzamin jest ograniczony wyłącznie do zagadnień nieobjętych zakresem egzaminu obowiązującym przy ubieganiu się o już posiadane uprawnienia budowlane. Zestawy pytań – dla osób, które legitymują się posiadaniem uprawnień budowlanych i ubiegają się o nadanie uprawnień budowlanych innego rodzaju lub w innym zakresie niż posiadane – przygotowuje się indywidualnie, uwzględniając rodzaj i zakres posiadanych uprawnień budowlanych oraz termin ich uzyskania. Obowiązujący zakres i forma egzaminu ustalane są każdorazowo w postępowaniu kwalifikacyjnym według zasad zamieszczonych w tabeli 5.
Odwołania
Negatywny wynik z egzaminu jest podstawą do odmowy nadania uprawnień budowlanych. W takim przypadku osobie zdającej przysługuje prawo do odwołania się od decyzji okręgowej komisji kwalifikacyjnej do organu wyższej instancji, czyli Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej. Stąd też egzaminy ustne są nagrywane i protokołowane, aby organ rozpatrujący odwołanie miał możliwość formalnej oceny przebiegu egzaminu oraz przeanalizowania udzielonych odpowiedzi pod względem merytorycznym.
Część I, II i III cyklu artykułów poświęconego nadawaniu uprawnień budowlanych zostały opublikowane odpowiednio w: BA nr 2/2023, BA nr 3/2023, BA nr 4/2023 i dotyczyły wymaganego wykształcenia oraz praktyki zawodowej. Znajdziecie je Państwo również na portalu w zakładce „Warto wiedzieć”. Zachęcam do czytania.
dr inż. Krzysztof Falkowski, przewodniczący Okręgowej Komisji Kwalifikacyjnej POIIB
